Werkgeluk en de zelfdeterminatie theorie
Werkgeluk is een thema dat goed aansluit bij de zogenaamde zelfdeterminatie-theorie. Een theorie die is ontwikkeld door onderzoek van de psychologen Edward Deci en Richard Ryan. Zij deden onderzoek naar de basisbehoeften van geluk. Volgens hen heeft ieder mens er drie: autonomie, competentie en verbondenheid. De onderzoekers stellen, dat als je deze basisbehoeften voedt, je gelukkig bent in je leven. Het artikel inspireerde ons om de vertaalslag te maken naar de werksituatie. Hoe worden mensen gelukkig in hun werk?
Werkgeluk en Autonomie: heb jij de ruimte om zelf te bepalen wat je doet?
Privé herken je het misschien wel: In hoeverre voel jij je vrij om te doen en te laten wat je wilt? Als je voortdurend wordt gecommandeerd, als mensen je vertellen wat je moet doen, als je zelf weinig tot geen ruimte hebt om de dingen te doen zoals jij dat zelf wil, dan is dat frustrerend. Dit heet autonomie. De ruimte hebben om zelf te bepalen wat je doet. In je werk is dat precies hetzelfde. Als je het gevoel hebt dat jouw baas, je naaste collega’s of misschien wel je klanten jouw de wet voorschrijven. Als iedereen zich tot in detail bemoeit met de wijze waarop jij je werk moet doen, dan word je daar niet gelukkig van. Mensen hebben behoefte aan bewegingsvrijheid. Daarom is het voor leidinggevenden ook zo belangrijk om te sturen resultaten en de details wat los te laten.
Werkgeluk en Competentie: ben jij goed in wat je doet?
De tweede voorwaarde voor geluk is het gevoel competent te zijn. Je wilt niet voortdurend op onderuit gaan en het gevoel hebben dat je tekort schiet. Het is niet leuk als je aan het klussen bent in je huis en er gaan steeds dingen mis. Vraag je zwager, of huur een klusjesman in, want als je twee linkerhanden hebt laat dan die boormachine vooral in de kast liggen. Het levert alleen maar frustratie op. Als jouw leven zich kenmerkt door een aaneenschakeling van net-niet momenten, als je het gevoel hebt dat je een prutser bent in alles wat je doet, dan word je nooit gelukkig. Kennelijk doe je de verkeerde dingen. In het werk net zo. Als je steeds op je tenen moet lopen, als je steeds weer fouten maakt en nooit een keer iets trots af kunt leveren, hoe is dat dan? Of als je leidinggevende bent en jouw medewerker zit op een plek waar hij steeds op zijn tenen moet lopen en voortdurend op zijn fouten wordt gewezen? Ga er maar vast vanuit dat het ziekteverzuim de komende maanden toe gaat nemen en pak de koffers maar vast in voor de grote burned-out reis die er aan staat te komen bij de betreffende medewerker.
Werkgeluk en verbondenheid: heb jij een band met je naaste collega’s?
Tot slot is daar het gevoel van verbondenheid. Thuis wil je het liefst vrienden om je heen, een partner of een gezin. Mensen zijn niet op de wereld om alleen in het leven te staan. Je wilt verbonden zijn met je omgeving. Natuurlijk zijn er individuele verschillen, maar uiteindelijk is niemand echt gelukkig als hij er alleen voor staat. In het werk is dat precies zo. Als je als medewerker geen band hebt met je naaste collega’s; als je 40 uur per week met mensen in een ruimte zit te werken die nooit vragen hoe het met jou is? Dan droog je uit, je verdort, verzuurt of wat dan ook. Je wordt hoe dan ook ongelukkig. Als je als leidinggevende voorbij gaat aan de menselijke kant van je medewerkers. Als je geen tijd vrijmaakt voor sociale contacten op de werkvloer dan ben je per definitie niet iemand die mensen aan zich weet te binden. Zodra ze ergens anders iets beters krijgen zijn je mensen vertrokken. Het ziekteverzuim zal relatief hoog zijn en op enige vorm van loyaliteit in zware tijden hoef je niet te rekenen.
