Menu
Menu
Schrijf je in voor de P&A Booster!
Dit artikel over de ingrediënten voor een groeimindset zijn ontleend aan het boek “Groeimindset, is dat wel iets voor mij? Dit boek geeft antwoord op de vraag hoe het kan dat sommige mensen zich maar traag ontwikkelen en eigenlijk een beetje stil lijken te staan, terwijl anderen voortdurend stappen blijven zetten… In dit artikel leg ik uit aan welke knoppen je kunt draaien om ervoor te zorgen dat mensen een groeimindset ontwikkelen en hoe dat precies werkt in de hersenen.
Het boek en deze artikelen over groeimindset zijn bedoeld voor leidinggevenden, trainers en/of teamcoaches die mensen in teams willen helpen te bouwen aan een positief leerklimaat waarin we iedere dag een betere versie van onszelf uit weten te vinden.
Lees ook:
Aan welke knoppen kun je draaien om er voor te zorgen dat mensen zo’n groeimindset ontwikkelen? Hoe werkt dat nu precies? Hiervoor heb ik hieronder de twee mindsets in beeld gebracht aan de hand van vier kenmerken. Sommige mensen neigen meer naar het ene uiterste (Groeimindset) terwijl anderen meer geneigd zijn om aan te sluiten bij het andere uiterste. De meeste mensen zitten ergens tussen de twee uitersten in…
| Kenmerk | Groei | Fixed |
| Maakbaarheid | Capaciteiten zijn ontwikkelbaar. Uitdagingen stimuleren om onszelf te ontwikkelen. | Capaciteiten liggen vast, je hebt wat je hebt. Een confrontatie met een uitdaging laat zien dat je iets niet kan, dus die gaan we liever uit de weg. |
| Focus | Focus ligt op het leren, iedere dag iets beter worden. Fouten maken hoort daarbij. | Focus ligt bij het eindresultaat. We willen van te voren zeker weten dat het gaat lukken. Fouten maken is een bewijs van incompetentie. |
| Volharding | Volhouden is nodig om verder te komen. Extra inspannen is leuk en volharding is de sleutel voor succes. | Volhouden is zinloos en energieverspilling. Als het niet makkelijk kan, dan kan je er beter helemaal niet aan beginnen. |
| Feedback | Feedback is mooi en belangrijk om te ontvangen en nodig om te leren. | Feedback voelt al snel als een persoonlijke aanval en roept verdedigingsmechanismes op. |
In dit boek krijg je de handvatten aangereikt om je eigen groeimindset verder te ontwikkelen. Dit boek over groeimindset is een ‘must-read’ voor iedereen die geïnteresseerd is in leren en ontwikkelen.
Hieronder gaan we kort in op de vier kenmerken van een groeimindset:
Mensen met een groeimindset kenmerken zich doordat ze de overtuiging hebben dat in principe alle capaciteiten ontwikkelbaar zijn. Meer filosofisch uitgedrukt; hoe maakbaar zijn wij. Iemand met een fixed mindset is er van overtuigd dat mensen zijn geboren met bepaalde capaciteiten of talenten. Inspannen heeft geen zin, want wat er niet is, kun je immers ook niet ontwikkelen. Mensen met een groeimindset zien dat heel anders. In principe kun je alles ontwikkelen bij jezelf, mits je er maar voldoende tijd en aandacht aan besteedt.
Vanuit dit perspectief zul je begrijpen dat mensen met een fixed mindset heel anders omgaan met uitdagingen dan mensen met een groeimindset. Als zich een obstakel aandient dan is dit vanuit een fixed mindset een bewijs van het eigen onvermogen; “zie je wel, ik kan dit niet”. Dus vermijdt iemand met zo’n mindset uitdagende situaties zoveel mogelijk. Mensen die een groeimindset hebben zien uitdagende situaties juist als dé ultieme mogelijkheid om te laten zien dat je kunt groeien. Het overwinnen van uitdagingen is een bewijs van hun basisovertuiging dat je jezelf kunt ontwikkelen.
Het tweede kenmerk, is de focus die mensen hebben. Iemand met een fixed mindset heeft de neiging om zijn aandacht te richten op prestaties en resultaten. De belangrijkste zorg gaat uit naar hoe het er voor de buitenwereld uitziet, of te wel; om geen slechte beurt te maken. Als je een fixed mindset hebt dan wil je niet falen. Iemand met een groei mindset gaat heel anders om met het maken van fouten. De focus ligt juist op het proces om steeds iets beter te worden. Fouten maken hoort daar gewoon bij. Zij zijn veel minder bezig met het uiteindelijke resultaat.
Ook succesvolle topsporters, willen uiteraard wel winnen, maar zijn daar niet continu mee bezig. Ze dagen zichzelf uit door iedere dag weer een beetje beter te willen worden dan de dag ervoor. Wil je hier meer over weten, kijk dan bijvoorbeeld eens naar deze Ted-Talk. Topsporter Reggie Rivers vertelt op een luchtige maar duidelijke wijze, waarom focussen op je doel niet de manier is om ze te bereiken.
Het bereiken van een mooi resultaat is het gevolg van focus op het leren. Door iedere dag weer iets bij te leren bereik je uiteindelijk je doelen. Het maken van een fout is voor mensen met een fixed mindset een persoonlijk drama. Het is het bewijs dat ze niet goed genoeg zijn of iets niet kunnen. Dit gevoel willen ze natuurlijk vermijden en ze zullen er dan ook alles aan doen om fouten te voorkomen. Ze zullen dus geen risico’s willen lopen en stellen hun doelen dus ook niet te hoog, want ze willen wel zeker weten dat het bereikt kan worden. En mocht er onverhoeds toch een fout worden gemaakt, dan zullen ze hun uiterste best doen om het eigen straatje schoon te vegen. Mensen die een groeimindset hebben zien fouten juist als onderdeel van het leerproces. Een fout maken is een belangrijke leer-ervaring en helpt ze om verder te komen.
Wetend dat je jezelf kunt ontwikkelen (Maakbaarheid) en door te focussen op het proces van iedere dag beter worden, begrijp je waarschijnlijk ook dat mensen met een groeimindset volhardender zijn dan mensen met een fixed Mindset. Het onderzoek van Dweck laat bijvoorbeeld duidelijk zien dat wanneer iemand een fixed mindset heeft, inspanning als een negatief ding wordt ervaren. Het is een bewijs van het feit dat je dus niet goed genoeg bent. Heb je een fixed mindset dan ben je er van overtuigd dat alleen mensen die ergens niet goed in zijn zich moeten inspannen. Niet om er beter van te worden, maar omdat ze er niet goed in zijn. Aan de andere kant van het spectrum zien mensen met een groeimindset het doen van inspanningen juist als dé manier om te groeien. Als je iets wilt ontwikkelen, iets wilt bereiken, zul je er je best voor moeten doen. Mensen met een groeimindset houden dus veel langer vol. Volharding is vanuit een groeimindset bezien hét geheim van succes en niet een teken van zwakte.
Als je weet dat jezelf kunt ontwikkelen, als je focust op het steeds iets beter worden en je weet dat vol te houden, dan wil je ook graag gebruik maken van feedback. Feedback helpt je immers om jezelf te spiegelen. Wat doe je goed, wat kan er beter. Maar mensen met een fixed mindset zien feedback vooral als kritiek. Het wordt direct persoonlijk opgevat en het triggert direct allerlei verdedigingsmechanismes. De luiken gaan dicht, feedback is niet welkom. Vanuit het perspectief van een groeimindset is feedback essentieel om verder te komen. Open staan voor (gevraagde en ongevraagde) feedback is dus het vierde belangrijke kenmerk van mensen met een groeimindset.
Als je mensen wilt helpen om meer vanuit een groeimindset hun leven te leiden kun je aandacht besteden aan zowel de hoofdkenmerken als ook de ingrediënten tot groei. Het zal wellicht duidelijk zijn dat de hoofdkenmerken de basis vormen. Immers, als iemand toch blijft geloven dat capaciteiten aangeboren zijn en niet ontwikkelbaar, dan zal hij nooit om feedback gaan vragen bijvoorbeeld.
Het is dus belangrijk om te weten of de mensen met een groeimindset gelijk hebben. Klopt hun overtuiging dat je je eigen capaciteiten wel degelijk kunt ontwikkelen wel?
Alles wat we doen, denken of voelen wordt aangestuurd door onze hersenen. Deze hersenen kan je zien als een soort van electriciteitsnetwerk met miljarden paden en wegen die oplichten als je iets denkt, voelt of doet. Dat is wat je min of meer kunt waarnemen bij een MRI scan of door middel van een EEG (zie ook de publicatie ‘Hersenscans, wat meten ze nou precies?). Deze verbindingen in onze hersenen zou je kunnen zien als ons besturingssysteem.
Als je wordt geboren dan heb je deze hersenen al. Er zijn al veel verbindingen gelegd. Je kunt bijvoorbeeld al adem halen, het hart klopt en alle organen worden al aangestuurd zonder dat je daar over hoeven na te denken. Maar de hersenen nemen met de jaren nog fors in omvang toe en leggen nog vele nieuwe verbindingen. Deze ontwikkeling van onze hersenen verloopt bij iedereen ongeveer op eenzelfde wijze. Daarom ontwikkelt ieder kind zo ongeveer op drie jarige leeftijd de mogelijkheid om zinnetjes te vormen. Kennelijk zijn de hersenen er dan aan toe om taal te ontwikkelen.
Nog niet zo lang geleden dachten wetenschappers dat de ontwikkeling van de hersenen doorliep totdat iemand de volwassen leeftijd had bereikt. Men ging er vanuit dat de hersenbedradingen vanaf dat moment min of meer vast waren gelegd en dat er dus niet zo veel meer was te veranderen.
Maar uit hersenonderzoek blijkt dat dit niet juist is. De hersenen veranderen zich gedurende het hele leven en passen zich aan. Dit wordt ook wel Neuroplasticiteit genoemd. En het gaat nog iets verder dan aanpassen; de hersenen zijn zelfs in staat tot zelfvernieuwing. Deze zelfvernieuwing houdt in dat er steeds nieuwe verbindingen tussen hersencellen kunnen ontstaan. En dat er nieuwe hersencellen kunnen worden aangemaakt.
Ook als iemand op leeftijd is, ontstaan er nieuwe hersencellen en worden er nieuwe verbindingen tussen de hersencellen gemaakt. Deze verbindingen tussen hersencellen zorgen ervoor dat je iets kunt leren. Onze hersenen bepalen onze vaardigheden en omgekeerd beïnvloed het oefenen van vaardigheden onze hersenen. Als iemand bijvoorbeeld op latere leeftijd begint met pianospelen en veel tijd steekt in het oefenen dan worden verbindingen tussen bepaalde hersencellen versterkt en worden er ook nieuwe verbindingen gecreëerd. Hierdoor kan deze persoon beter worden in het pianospelen.
Deze manier van hersenontwikkeling gaat eigenlijk vanzelf volgens een genetisch programma en zonder dat daar extra prikkels voor nodig zijn. Verschillende delen van de hersenen ontwikkelen zich in een bepaalde volgorde en volgens een vaste structuur.
Behalve de hierboven genoemde automatische ontwikkeling is er ook een vorm van ontwikkeling die ontstaat doordat op het juiste moment de juiste prikkels worden ontvangen. De hersenen verwachten eigenlijk een bepaalde ervaring om zich te kunnen ontwikkelen. Vandaar de naam ervaringsverwachte plasticiteit. De ontwikkeling is optimaal als de stimulatie van buitenaf op het juiste moment plaatsvindt. Zo zijn de eerste 6 levensjaren bij mensen een gevoelige periode voor de verwerving van taal. Na deze periode verloopt het aanleren van taal veel minder vlot en spontaan. Omgekeerd heeft het dus ook geen zin om van een kind te verwachten dat hij iets gaat leren als daarvoor de hersengebieden nog niet zijn gevormd. Zo komen plannen en rekening houden met de gevolgen van eigen handelen pas later in de puberteit tot ontwikkeling omdat de prefrontale cortex zich nog volop organiseert.
Ieder mens heeft een uniek stel hersenen. Onze hersenen verschillen ten eerste van elkaar doordat iedereen een andere aanleg heeft. Maar er is nog iets dat zorgt voor grote verschillen en dat komt doordat iedereen andere ervaringen heeft opgedaan. Het leven dat je leidt en de dingen die op je pad komen leveren verschillende soorten informatie voor de hersenen. Daarom zien de hersenen van een violist er anders uit dan die van een ICT-er en weer anders dan die van een sporter. Dat is bijvoorbeeld de verklaring voor het feit dat mensen die hun leven in het oerwoud doorbrengen meer moeite hebben met het onderscheiden van rechthoekige voorwerpen dan mensen die leven in een verstedelijkte omgeving.
Ervaringsafhankelijke plasticiteit biedt ons de mogelijkheid onze hersenen te vormen en te trainen door het opzoeken van dit soort informatie die onze hersenen in de gewenste richting vormt.
Dat de hersenen plastisch zijn blijkt ook wel uit situaties waarbij bijvoorbeeld hersenbeschadigingen zijn opgetreden. Kinderen bij wie het gebied voor taal in de linker hersenhelft wordt weggenomen blijken bijvoorbeeld toch nog overweg te kunnen met taal. Dit komt doordat deze functie dan wordt overgenomen door de motorische gebieden in de rechterhersenhelft. En bij mensen die blind zijn gaat de visuele cortex bijvoorbeeld tast-informatie verwerken.
In je hersenen bestaan zoals gezegd allerlei verbindingen tussen verschillende hersencellen. En hoe vaker je deze verbindingen activeert, hoe soepeler het gaat. Zo werkt het met alles wat je denkt, doet of voelt. Overal hebben we snelle verbindingen in onze hersenen voor ontwikkeld.
Zie deze verbindingen in je hersenen als een soort snelwegen door de jungle. Hoe vaker je die snelweg neemt, des te breder hij wordt. En dat is heel effectief want het zorgt er voor dat we snel kunnen handelen. Deze snelwegen liggen ten grondslag aan onze patronen van denken, doen en voelen. En daardoor zijn we vaak in staat om snel en effectief te reageren. Een brandweerofficier moet snel kunnen beslissen over de juiste inzet van zijn personeel, dus neemt hij de snelweg. Een broker op de effectenbeurs heeft geen tijd om lang af te wegen of hij nu moet toeslaan of niet dus ook hij gaat via een eerder betreden pad. Je hoeft niet telkens het wiel opnieuw uit te vinden.
Maar als je iets nieuws wilt leren dan zal je soms deze “snelwegen” moeten verlaten. Dan moet je een nieuw pad hakken in de jungle van je hersencellen. En dat vraagt gedurende langere tijd bewuste aandacht en discipline, maar het kan dus wel! Zie dan voor je dat je de snelweg verlaat en met een kapmes een nieuw pad gaat hakken. De eerste keer is het een flinke klus, maar ook een avontuur, dus misschien wel leuk. Na flink hakken kom je uiteindelijk waar je moet zijn. Je hebt een nieuw pad gecreëerd voor jezelf – een andere aanpak, iets wat je tot op heden nog niet kende. Maar het is natuurlijk nog niet direct een nieuwe gewoonte of een nieuw patroon. De volgende dag is het pad alweer een beetje dichtgegroeid. Het ligt nog niet zo voor je klaar als die snelwegen.
Iedere keer dat we aan iets nieuws denken, een nieuwe taak leren of een andere emotie kiezen dan hakken we als het ware een nieuw paadje door de jungle. En als we dit pad blijven dan gaan onze hersenen deze weg vaker te gebruiken. De weg wordt een snelweg. De nieuwe manier van denken, doen of voelen wordt ‘normaal’. Het oude pad wordt minder vaak gebruikt en verzwakt hierdoor of groeit dicht. Dit proces van nieuwe verbindingen leggen is neurplasticiteit in actie.
Een aardig voorbeeld hiervan is het experiment met de fiets waarbij het stuur precies andersom werkt dan we gewend zijn. In het filmpje hieronder zie je hoe we na veel oefenen uiteindelijk in staat zijn om er in te slagen.
De conclusie is dat we dus allemaal de mogelijkheid hebben om te leren en te veranderen. Er is geen reden om vast te houden aan de overtuigingen van een Fixed Mindset. Kortom hoogste tijd om onze groeimindset te ontwikkelen. Maar hoe doe je dat? In het compacte boek Groeimindset is dat wel iets voor mij, krijg je hiervoor de handvatten aangereikt. Het helpt je om je zelf meer in de ontwikkelstand te zetten.
N.B. Het boek Groeimindset, is dat wel iets voor mij? is te bestellen in onze webshop of bij managementboek of bol.com
Schrijf je in voor de P&A Booster!
We respecteren je privacy en gaan zorgvuldig met je gegevens om.
