Waarde toevoegen of je ego strelen?

Waarde toevoegen nr. 1: vanuit je vak

In traditionele organisaties is er duidelijk een verband tussen de leeftijd en de plaats in de hiërarchie. Over het algemeen geldt de regel: hoe ouder je bent, hoe hoger je plaats in de hark. Jonge mensen leren het vak van oudere mensen in een soort meester-gezel relatie. De teamleider is opgeklommen en hoeft niet alles meer zelf te doen. Alle taken die hij ooit zelf heeft uitgevoerd kan hij delegeren aan zijn ondergeschikten. Met andere woorden, het team is er voor de leidinggevende. De jongere mensen voeren uit wat hij bedenkt.

In zo’n omgeving voegen de medewerkers arbeid toe en de leidinggevende bepaalt wat er gebeurt. Hij zal zijn waarde toevoegen aan de organisatie vanuit zijn betrokkenheid bij het vak.

Op zich is daar niets mis mee. Het beste jongetje van de klas is de baas geworden. En natuurlijk heeft hij overal net iets meer verstand van dan de rest. Hij heeft immers de meeste ervaring. Hij voegt waarde toe middels zijn denkkracht, analytisch vermogen, creativiteit wellicht. Hoe dan ook, hij is de boei waarop zijn team drijft.

Het grote nadeel is dat op deze wijze het beste jongetje altijd het beste jongetje zal blijven. Het staat groei van het team in de weg, want de baas weet het altijd beter. ‘Maar ze kunnen toch van me leren?’ Ja natuurlijk, maar de vraag is of je ze de kans geeft om ook daadwerkelijk iets te leren. Soms is een stap terug doen beter. Soms gaat het niet om snel en goed, maar om samen en groeien.
Maar het kan nog veel erger…

Waarde toevoegen nr. 2: vanuit je ego

Het is prettig om trots tegen je kinderen te kunnen zeggen: ‘Kijk eens jongens, dat heeft papa gemaakt.’ Het is leuk om na een vergadering te kunnen denken: ze hebben goed naar me geluisterd. Het is leuk om mensen instemmend te zien knikken als jij een voorstel doet. Het is leuk om een discussie te winnen. Het is leuk als medewerkers tegen jou opkijken omdat je altijd je antwoord klaar hebt, omdat je er zoveel vanaf weet en dit zo goed kunt verwoorden. Ja toch? Of voel je dat er misschien iets niet klopt. Gaat het niet om leuk? Gaat het om het resultaat? Is het maar goed dat jij als leidinggevende de organisatieverandering er door hebt gedrukt? Was het bedrijf anders afgegleden? Gaat het niet om het winnen van een discussie, maar gaat het jou misschien om anderen te overtuigen? Waarom eigenlijk? Hoe zou de wereld eruit zien als jij een dag geen gelijk had? Als je één dag niet zou praten, maar luisteren? Als jij een keer zou zeggen: Ik weet het ook niet.

Waarde toevoegen vanuit je ego draait om jou. Alles wat jij doet is waarde toevoegen aan jezelf en niet aan het team of de organisatie.

Waarde toevoegen nr. 3: vanuit verbinding

Nieuwe generaties op de arbeidsmarkt hebben geen zin om simpelweg uit te voeren wat de baas zegt. Jonge mensen willen betekenisvol bezig zijn. Werk is niet alleen bedoeld om geld te verdienen, werk moet zingevend zijn. In een periode van laagconjunctuur zou je verwachten dat medewerkers al blij zijn als ze een baan hebben. Dit is wel zo, maar als ze eenmaal een baan hebben willen ze snel meer. Er zijn ook organisaties waar medewerkers uitgedaagd worden. Deze organisaties groeien omdat hun medewerkers groeien. Daar werken geen traditionele leiders. En daar bestaat geen traditionele hark die bepalend is voor wie ergens iets van mag vinden. Hier geldt maar één regel en dat is de (Rijnlandse) uitspraak: Wie het weet mag het zeggen. Leiderschap is hier eigenlijk geen issue. Het gaat erom wat je toe kunt voegen. Leiderschap is een middel om ervoor te zorgen dat iedereen een optimale bijdrage kan leveren.

De waarde die een leider toevoegt aan zo’n organisatie is het verbinden van mensen aan elkaar en aan de gezamenlijke opdracht. En die opdracht formuleer je samen met klanten, leveranciers, medewerkers en alle andere stakeholders die iets mogen en kunnen verwachten.

Deze manier van waarde toevoegen vraagt om goed luisteren, voelen, de dialoog zoeken en dienstbaar zijn. Dat zijn eigenschappen die je niet leert als vakman. Het zijn ook geen eigenschappen die je leert vanuit het ego. Het zijn eigenschappen die je misschien wel helemaal niet kunt leren. Zoiets moet ergens in jezelf zitten. Al is het maar een klein waakvlammetje.