Onlangs sprak ik een directeur die heel eigenwijs verkondigde dat personeel van veertig jaar en ouder niet zo ontwikkelbaar meer is. Het leek een beetje een controversieel standpunt, en eerlijk gezegd moest ik toegeven dat ik me wel iets bij zijn mening kon voorstellen. Ik schrok er zelf van, als “talentontwikkelaar”. Maar doordenkend en doorpratend hierover kwamen we tot de conclusie dat er wel degelijk groei mogelijk is. Maar groei na je veertigste is vaak een andere vorm van groei dan de groei in de jaren ervoor.

Worden wie je eigenlijk al bent

Natuurlijk ontwikkelen mensen zich van kinds af aan in de eerste jaren het snelst. Ik heb zelf vier kinderen en zie dagelijks hoe snel het gaat. Je kunt ze van alles aanbieden, sommige dingen pakken ze op, want dat past goed, en andere dingen laten ze liggen. Passie en talent gaan hopelijk hand in hand en langzamerhand wordt iemand wie hij in de kern ook is. Gelukkig leven we in een tijdperk en in een land waarin dat ook kan: worden wie je eigenlijk al bent.

Een leven lang leren

De basisvorming geschiedt zo ongeveer tot een jaar of twintig, daarna zou je kunnen zeggen, komt de professionele ontwikkeling. Er van uitgaande dat iemand ongeveer in de juiste trein zit, gaat dit meestal wel goed. Er gaat een keer iets mis, hopelijk leert hij of zij ervan en het gaat weer verder. Een leven lang leren, door te doen, te reflecteren en weer nieuwe dingen te doen. Het leven is eigenlijk net als onze trainingen; ervaringsgericht. Met dat verschil dat het in een training soms wat sneller gaat en dat je daar goede directe feedback krijgt.

Bijslijpen en verfijnen

Maar dan ben je ongeveer een jaar of veertig. Is er dan nog iets te ontwikkelen? Natuurlijk wel, maar het is een beetje de wet van de verminderde meeropbrengst. Dat wat je nog bijleert is in verhouding veel minder dan wat je al in huis hebt. Het is bijslijpen, verfijnen.

Drie mogelijke redenen voor groei bij veertig plussers

Toch zie je af en toe alsnog een flinke sprong bij een veertig plusser. Dat kan gebeuren door drie mogelijke redenen. Een persoonlijke crisis, door ergens mee te stoppen of door je zwakke punten te accepteren.

1. Persoonlijke crisis
   Iemand maakt iets heftigs mee,  waardoor alles wat hij heeft opgebouwd en wat hij zag als zekerheid ter discussie komt te staan. Zijn leven staat totaal op zijn kop en hij moet zichzelf als het ware opnieuw ‘uitvinden’. Een persoonlijke crisis kan iemand soms veel groei opleveren. Je gunt het niemand, maar velen die het mee hebben gemaakt zijn daar toch vaak als een “ander mens” uit gekomen. Met een beetje geluk beter of op zijn minst bewuster van waar het werkelijk om gaat en wat werkelijk belangrijk is of waar ze werkelijk gelukkig van worden.
2. Ergens mee stoppen
   Iemand gaat stoppen met waar hij wel goed in is, maar waar hij eigenlijk geen energie van krijgt. Lees ook maar eens bij ons over het zogenaamde “egel-principe”. Het kan zijn dat iemand jaar na jaar wel werk heeft gedaan waar hij redelijk goed in was, maar dat hem dat weg heeft gehouden van datgene waardoor hij echt helemaal in zijn kracht staat. Ik spreek ze wel, mensen die zeggen dat ze eigenlijk wel iets anders zouden willen doen, maar ja… De comfort zone, de hypotheek, de angst, het gouden koord of wat dan ook weerhoudt ze. Zij die het wel trotseren maken ondanks hun leeftijd dan ineens een enorme groei mee. Is niet voor iedereen weggelegd maar met een beetje hulp zijn hier nog wel mogelijkheden.
3. Zwakke punten accepteren
   De derde mogelijkheid is een kwestie van accepteren wie je werkelijk bent. Het klinkt misschien wat geitenwollensokkerig, maar ik bedoel eigenlijk precies wat wij als slogan hanteren: Ontwikkel je talent, organiseer je zwaktes. Met name dat laatste onderdeel vraagt iets. Ik ken veel mensen die na hun veertigste eindelijk hebben gekozen voor het accepteren van hun zwakkere punten. Ze vinden het niet erg om ergens niet zo goed in te zijn. En dat geeft enorm veel rust. Hierdoor ontstaat er ruimte om alsnog op andere gebieden verder te groeien. Ze hebben jaren lang de schijn opgehouden of gedacht dat ze overal goed in moesten zijn. Accepteren is loslaten waardoor er ineens een hele boel energie vrij komt. Ze hoeven hun zwaktes niet meer te maskeren, ze hoeven niet vele uren extra te maken om hun zwakte te compenseren, maar ze gaan het gewoon weg -organiseren. Bij een collega, een medewerker, een ZZP-er of bij wie dan ook die er wel goed in is. Mooi toch?

Al met al moet ik concluderen dat groei ook na je veertigste levensjaar prima mogelijk is. Het is een andere vorm van groei, maar misschien nog wel existentiëler.