Leiderschap is ook Nee durven zeggen
In 2015 publiceerde Pieter van der Haak de eerste druk van de bestseller Van Vakmanschap naar Leiderschap. Dit boek bereikte zeer snel de managementboek top 10 en wordt nog altijd veel gelezen en verkocht. Vooral vakmensen die vanuit de inhoud in een leidinggevende positie terecht zijn gekomen hebben veel baat bij dit boek. Ze houden van hun vak, maar moeten dit weten te combineren met het leidinggeven. In het boek spreekt Pieter over de zogenaamde HONEST principes. In dit artikel een oude opname plus een stukje uit het boek. Deze keer gaat het over de letter N van Nee zeggen.
Uit het boek: van Vakmanschap naar Leiderschap
Leidinggeven en de stok van de herder
Het leven kenmerkt zich door kansen die je pakt, maar vooral ook door kansen die je laat liggen. Mensen willen tegenwoordig ruimte, maar blijven ook behoefte hebben aan kaders. Nee zeggen, helpt jouw team om op het goede pad te blijven. In dit hoofdstuk wil ik je duidelijk maken hoe prettig het is om Nee te kunnen zeggen. Het geeft richting voor je teamleden, scheelt een hoop gezeur en gedoe en het geeft je zelf ook ruimte.
Nee zeggen is de stok van de herder waarbij de herder achter de kudde loopt en alleen ingrijpt als er schapen van het pad af dreigen te wijken. De rest kan je gewoon laten gebeuren.
Wat betekent nee zeggen eigenlijk?
Ja zeggen is prachtig. Dat doe je graag. Dan stel je niet teleur. Maar overal ja op zeggen is niet realistisch, want dan zul je uiteindelijk vermangeld worden door je teamleden, jouw eigen leidinggevende, je klanten, je boekhouder, of wie dan ook. Om conflicten uit te stellen, zul je misschien zelf nog wat harder gaan werken. Of je begint op zondagavond alvast aan de werkweek, maar op termijn ben je jezelf en je omgeving meer en meer aan het teleurstellen, want overal ja op zeggen is niet realistisch. En wat gebeurt er dan? Teleurstelling ligt op de loer.
Leidinggeven voor starters
Als je overal ja op hebt gezegd, dan komt de dag dat het nee blijkt te zijn. Er is toch niet voldoende budget voor de opleiding die iemand wilde, de stukken zijn toch niet op tijd klaar, de kwaliteit laat toch te wensen over, het heeft toch wat meer geld gekost, de afspraak moet toch op het laatste moment worden afgezegd. Je valt door de mand, snel op zoek naar een andere baan. Over het algemeen zijn leidinggevenden die korter dan een jaar ergens werken mensen die te snel ja zeggen. Zo na ongeveer een jaar vallen ze dan door de mand. Dan wordt het tijd om te vertrekken.
Dus niet te snel ja zeggen. Tegen niemand! Dat voorkomt een hoop gezeur achteraf.
Besef dat nee zeggen niet negatief is. Het is duidelijk en belangrijker nog: nee zeggen tegen A geeft ruimte om ja te zeggen tegen B. Met andere woorden, als je je prioriteiten helder hebt en je hebt een realistisch beeld van de hier-en-nu situatie, dan kun je zonder twijfel ja zeggen tegen bepaalde zaken en nee zeggen tegen andere zaken. Het is een heerlijk gevoel om nee te zeggen. Maar je moet het wel even ontdekken. Wat jou kan helpen, is dat je bij iedere nee zelf bedenkt wat dat betekent voor andere zaken. Welke ja hoort bij de nee?
Nee, er zit geen salarisverhoging in – Ja, ik wil de personeelskosten in de hand houden.
Nee, ik steek hier geen tijd in – Ja, ik steek tijd in dingen die ik belangrijker vind.
Nee, jij krijgt deze klus niet – Ja, ik zet die klus weg bij iemand anders die geschikter is.
Nee, dat gaat ons niet lukken als team – Ja, want we willen andere dingen wel laten slagen.
Nee, ik lever de gegevens niet voor het einde van de maand aan de directie – Ja, ik ga nog een week op vakantie om bij te tanken, zodat ik daarna met meer energie aan de slag kan.
En vul zo verder zelf maar eens aan. Waar zou je nee tegen willen zeggen en welke ja hangt daarmee samen?
Altijd vijf procent ontevreden
De realiteit onder ogen zien, wil ook zeggen dat je er vanuit moet gaan dat er altijd mensen ontevreden zullen zijn. Ik heb ooit in de klimaattechniek gewerkt en daar leerde ik de grafieken van de Deense professor D.O. Fanger kennen. Hij gaf aan dat de tevredenheid over het binnenklimaat afhankelijk is van een aantal harde criteria zoals de temperatuur en luchtvochtigheid, maar ook van persoonsgebonden factoren. Het aardige is dat hij uitrekende dat als de gemiddelde beoordeling van het binnenklimaat door een grote groep mensen maximaal was, dat er dan altijd nog vijf procent ontevreden mensen waren. Met andere woorden, door individuele verschillen hou je zelfs in de meest optimale omstandigheden toch nog vijf procent ontevreden mensen over.
Ik vind dat prachtig. Het stelt gerust. Je weet dat je dus nooit iedereen tevreden kunt stellen. Het helpt mij bij het nemen van beslissingen en bijvoorbeeld bij het doorlezen van evaluatieformulieren van cursisten. Hoe goed je het ook doet, er zullen altijd mensen ontevreden zijn. Dat is toch een prettige wetenswaardigheid die helpend kan zijn bij het nemen van besluiten. Als er dan toch nog iemand ontevreden is, dan kun je rustig denken ‘Tja, die hoort bij die vijf procent. Fact of life.’
Verder lezen?
Bestel het boek Van Vakmanschap naar Leiderschap in onze webshop.
Lees ook over de andere HONEST principes:
